Ngày Xưa tại nước Ba La Nại có một người nghèo khổ trên còn phụng dưỡng cha mẹ già, dưới là một đàn con thơ, gặp năm mất mùa cuộc sống gia đình ngày càng đói khổ, không cơm ăn áo mặc.
Vì để cho con mình được ăn no một chút, sống qua cơn đói, người con trai nhẫn tâm đem cha mẹ tuổi già sức yếu không làm được việc gì đi chôn sống. Hàng xóm thấy vậy kinh hãi hỏi:
– Tại sao anh lại chôn sống cha mẹ như vậy?
Người con trả lời:
– Cha mẹ tôi già rồi, sớm muộn gì cũng chết. Tôi đem họ chôn, dùng phần lương thực ít ỏi nuôi mấy đứa con, để cho chúng được lớn lên thành người.
Cuộc sống lúc đó rất khổ cực, đói khát triền miên, nghe anh ta nói thế, bà con hàng xóm đều cho là có lý. Nếu lấy phần lương thực nuôi người già đem nuôi trẻ con không phải là hay hơn sao? Vì thế học theo cách của anh ta, họ nhẫn tâm chôn sống cha mẹ già. Một truyền mười, mười truyền trăm, cùng nhau bắt chước, cách làm này nhanh chóng trở thành một tập quán của nước Ba La Nại với điều luật chính thức: “Không ai được nuôi dưỡng người già trong nhà, nếu trái cả nhà sẽ bị xử tử”.
Trong nước, có con của một vị trưởng giả, đối với cha mẹ rất hiếu thảo . Anh nhận ra tập quán chôn sống cha mẹ là đại nghịch bất hiếu. Nhưng chỉ một mình anh không đủ sức chống lại hủ tục này. Khi cha mẹ già, anh liền đào một cái hầm lớn, làm một căn phòng nuôi cha mẹ dưới đó, hàng ngày lén đem thức ăn, nước uống đến cho cha mẹ.
Anh quyết tâm: “Ta phải nghĩ ra một cách nào đó để xóa bỏ cái hủ tục bất nhân này”.
Vì mong muốn loại bỏ điều luật vô lương tâm nên người con luôn cố gắng tìm phương kế, nhưng nghĩ không ra. Lòng hiếu thảo của anh cảm động đến thiên thần, nên ngài xuống trần giúp đỡ. Thiên thần đến trước mặt quốc vương đưa ra hai con rắn nói:
– Ngươi hãy phân biệt hai con rắn này, con nào là đực, con nào là cái. Trong mười ngày nếu ngươi không làm được ta sẽ tiêu diệt đất nước này.
Nhà vua không sao phân biệt ra đâu là rắn đực, đâu là rắn cái, trong lòng hoảng hốt, triệu tập vương công đại thần, nhưng ai nấy đều không trả lời được. Một vị đại thần đưa ra ý kiến:
– Muôn tâu đại vương, chi bằng dán bảng chiêu hiền, trong nước sẽ có người giải đáp câu hỏi hóc búa này.
Quốc vương không còn cách nào khác đành cho người dán bảng cầu hiền. Tin tức truyền đi, nhân dân trong nước bàn luận xôn xao. Người con đem việc này thưa với cha, ông suy nghĩ hồi lâu rồi tìm ra cách. Hôm sau người con đi gỡ bảng cầu hiền đến trước mặt thiên thần và quốc vương trả lời:
– Việc này thật đơn giản, chỉ cần để hai con rắn lên một miếng vải mềm. Con đực hoạt bát hiếu động, sẽ lăn lộn trên miếng vải. Con cái tính cách an tịnh, sẽ nằm yên trên miếng vải.
Thiên thần cười nói:
– Ngươi trả lời đúng.
Bèn đưa ra câu hỏi thứ hai. Thiên thần dắt đến một con voi, bảo rằng:
– Nhà vua hãy cho ta biết con voi nặng bao nhiêu ký. Nếu không làm được ta sẽ tiêu diệt đất nước này.
Quốc vương và các quan làm mọi cách cũng không sao cân được con voi. Người con trở về nhà thỉnh ý cha, hôm sau quay lại hoàng cung trả lời:
– Dắt con voi lên thuyền, đánh dấu mực nước. Sau đó đưa voi xuống và chất đá cục lên, thuyền ngập đến phần đánh dấu thì đem đá lên cân, trọng lượng của đá tức là trọng lượng của voi.
Thiên thần khen đúng và lấy ra một cây gậy bằng chiên đàn, hai đầu giống nhau, hỏi:
– Đầu nào là gốc, đầu nào là ngọn?
Quốc vương và các quan đại thần im lặng không lời giải đáp. Người con một lần nữa thỉnh giáo cha. Người cha suy nghĩ rồi nói:
– Đem cây gậy bỏ vào trong nước, đầu chìm là gốc, đầu nổi là ngọn.
Thiên thần lại dắt đến hai con ngựa trắng, từ màu lông cho tới hình dáng hoàn toàn giống hệt nhau, hỏi:
– Hai con ngựa này con nào là mẹ, con nào là con?
Vua quan đi quanh hai con ngựa cả buổi, vua nhìn thần, thần nhìn vua không ai có cách, phải hỏi người con. Anh lại về nhà, hỏi ý của cha rồi quay lại:
– Xin đem một bó cỏ tươi non lại đây.
Chàng đem bó cỏ đến trước hai con ngựa, một con dùng miệng đẩy cỏ cho con kia, rồi sau mới ăn.
Anh chỉ:
– Con này là mẹ, con kia là con. Vì ngựa mẹ rất thương con, cho nên nhường con ăn trước, rồi mới ăn sau.
Thiên thần cười lớn nói:
– Trong đất nước này vẫn còn có người thông minh như vậy, rất tốt. Từ đây về sau ta sẽ bảo hộ đất nước này, không để cho kẻ địch xâm phạm.
Nói xong biến mất.
Nhà vua vui mừng vô hạn, nói với người con hiếu thảo:
– Nhờ ngươi mà đất nước tránh khỏi đại hoạ, ta sẽ trọng thưởng cho ngươi.
Vua lại hỏi:
– Thiên thần mỗi lần đưa ra câu hỏi, ngươi đều phải về nhà, đáp án là tự ngươi nghĩ ra, hay là có người chỉ dạy?
Hiếu tử quỳ xuống nói :
– Xin quốc vương tha tội chết. Thần không làm theo luật lệ chôn sống cha mẹ mà giấu họ trong nhà. Các câu hỏi vừa rồi đều do cha thần dạy. Muôn tâu bệ hạ: Ân đức của cha mẹ nặng hơn núi Thái Sơn. Mẹ mười tháng mang thai, đau đớn sinh con, trải qua trăm ngàn cay đắng mới nuôi con nên người, thành gia lập thất. Cha mẹ phải chịu biết bao nhiêu gian khổ. Dù chúng ta vai trái cõng cha, vai phải cõng mẹ, trải trăm nghìn kiếp, cung phụng cha mẹ suốt đời cũng không báo đáp được ân sâu của họ. Quốc vương nói trọng thưởng, thần không mong cầu gì cả, chỉ mong báo đáp ân sâu dưỡng dục để tỏ lòng hiếu thảo, kính xin ngài bỏ điều luật chôn sống cha mẹ ác nhân bất hiếu.
Nhà vua nghe xong, vừa cảm động bởi lời nói của người con, lại càng cảm động hơn bởi tấm lòng hiếu thảo, cùng với tâm niệm cứu giúp người già, bèn ban bố khắp nước:
– Từ đây trở đi, nếu phát hiện ai chôn sống cha mẹ già và không hiếu thảo với cha mẹ thì sẽ xử tội thật nặng.
Từ đó về sau, điều luật không hợp lý này đã bị bãi bỏ. Người dân nước Ba La Nại trở thành những người hiếu thảo bậc nhất .
Ngụ ý: Cái Khổ ở thế gian này không ngoài khổ thân và khổ tâm. Khi cha mẹ còn sống phụng dưỡng cơm ăn áo mặc đó là quan tâm về sắc thân; còn đối với tâm khổ sinh ly tử biệt, thì làm con cần luôn bên cạnh cha mẹ, chờ đợi vô thường đến. Giúp cha mẹ rời xa tất cả khổ nạn, được thanh tịnh tự tại đó mới là đại hiếu.