Vì sao thận đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe và tuổi thọ của bạn? Dưới đây là lời khuyên từ các chuyên gia Trung y và Tây y, những điều bạn cần biết về cân bằng và duy trì tinh khí của cơ thể.
Thời khắc cận kề năm mới đang đến gần, đây là thời điểm chúng ta suy nghĩ về quá khứ và và mong ước cho tương lại. Đây cũng là thời điểm tốt để bạn nghỉ ngơi, xác định một số mục tiêu về thể chất cũng như tinh thần và sự cân bằng trong cuộc sống.
Để luôn tràn đầy năng lượng trong năm tới, tìm về với thiên nhiên là phương thức bạn nên hướng tới. Ví dụ, đối với một cái cây, để có thể sinh trưởng lâu dài, nó cần có một bộ rễ tốt để hút dinh dưỡng và nước từ môi trường, đồng thời giữ cho cây được vững chắc.
Trong y học cổ truyền, gốc của cơ thể người chính là thận.
Khoa học nhân thể hiện đại nhìn nhận rằng chức năng chủ yếu của thận là lọc máu và thải các chất cặn bã qua nước tiểu. Trung y cũng công nhận chức năng lọc máu của thận, nhưng cho rằng thận có vai trò quan trọng hơn thế rất nhiều đối với cơ thể người, đó là lưu trữ và bảo vệ tinh khí của con người, là cái gốc của sinh mạng.
Theo ông Bradon LaGreca, một chuyên gia châm cứu và thầy thuốc Đông y ở East Troy, Wisconsin, Mỹ, quan điểm về vai trò của thận có nhiều điểm tương đồng với hiểu biết hiện đại về các tuyến thượng thận, các tuyến nhỏ nhưng rất quan trọng nằm phía trên hai quả thận. Các tuyến thượng thận sản xuất hơn 50 loại hormon thúc đẩy tăng trưởng, phát triển, sinh sản, sự khích động, huyết áp, đường huyết và gần như tất cả các quá trình khác trong cơ thể.
Các tuyến thượng thận được y học phương Tây cho là một phần của hệ thống nội tiết vì chúng sản xuất ra các hormon. Nhưng khái niệm thận trong Trung y cũng bao hàm một số quá trình hình thành bệnh tương tự.
“Một số người bị thận khí hư sẽ cảm thấy thiếu năng lượng. Điều này có sự tương đồng với những người bị suy tuyến thượng thận”, ông LaGreca cho biết.
Sức khỏe của bạn ví như 2 tài khoản ngân hàng
Ngũ hành và ngũ tạng
Các tài liệu cổ nhất của Trung y mô tả bản chất cuộc sống của con người liên quan đến “tinh khí”. Các các thầy thuốc thời cổ đại tin rằng có thể kéo dài thọ mệnh của con người thông qua việc bảo quản loại vật chất quý giá này.
Có hai loại tinh khí: trước khi sinh và sau khi sinh. Bạn có thể đơn giản hình dung chúng như hai tài khoản ngân hàng. Tinh khí sau khi sinh là thứ mà bạn có được thông qua việc ăn, uống, thở. Đây là tài khoản thanh toán mà bạn thường xuyên gửi và rút ra để đáp ứng cho các nhu cầu của cuộc sống.
Tinh khi trước khi sinh là một tài khoản tiết kiệm, thực chất đó là khoản thừa kế bạn được hưởng từ cha mẹ. Đây là phần năng lượng dự trữ ẩn sâu mà bạn chỉ sử dụng khi thật sự cần thiết. Không giống như tài khoản thanh toán vốn có thể được bổ sung khi số dư quá thấp, những khoản rút ra từ tài khoản tiết kiệm sẽ mất đi mãi mãi.
“Nếu bạn có thói quen tốt và có thể ngủ ngon mỗi ngày thì bạn đang chỉ gửi tiền và rút tiền khỏi tài khoản thanh toán”, LaGreca nói, “Nhưng nếu bạn thức khuya dậy sớm và ăn uống nghèo nàn, nghĩa là bạn đang bắt đầu tiêu đến tài khoản tiết kiệm và rút ra nhiều hơn. Nếu vấn tiếp tục chi tiêu theo cách này, khi tài khoản tiết kiệm trở về 0, cuộc sống của bạn sẽ kết thúc”.
Không phải tất cả chúng ta đều bắt đầu cuộc sống với gia sản lớn. Những người có gen cá thể mạnh mẽ có nhiều tinh khí hơn khi chào đời, trong khi những người khác thì có ít hơn. Nhưng bất kể là bạn bắt đầu cuộc sống với tài sản ra sao, mọi người đều có thể học để giữ gìn và bảo vệ tinh khí đã có của mình.
Bảo tồn năng lượng cho mùa đông
Trong Trung y, mùa đông gắn liền với thận vì nó cho người ta thấy tầm quan trọng trong việc bảo tồn năng lượng của cơ thể. Không giống như sự ấm áp và phong phú của mùa xuân và mùa hè, mùa đông lạnh, khắc nghiệt và khan hiếm tài nguyên.
Nếu chúng ta có đủ tinh khí vào thời kỳ khó khăn này, chúng ta có thể khôi phục trở lại. Tuy nhiên, nếu tinh khí của bạn thấp và sự căng thẳng (stress) bắt đầu tiêu đến khoản tiết kiệm của bạn, phục hồi trở nên khó hơn và các dấu hiệu tuổi tác bắt đầu xuất hiện. Các triệu chứng điển hình của tuổi già như mệt mỏi, rụng tóc, đau lưng và giòn xương là dấu hiệu của sự cạn kiệt tinh khí.
Hãy hình dung sự mất mát của tinh khí giống như hình ảnh trước và sau của một người nghiện ma túy đá – một loại thuốc kích thích tuyến thượng thận tiết ra liều lượng cao các hormon gây căng thẳng trong khoảng thời gian dài. Chỉ trong vòng vài tháng, bạn có thể thấy tuổi trẻ và sức sống bị phá hủy giống như những người nghiện ma túy hủy hoại thân thể của họ.
Ví dụ trên có vẻ cực đoan, nhưng trong thực tế vẫn có nhiều thói quen đang bào mòn tinh khí của chúng ta.
Ông LaGreca cho biết, “Trong Trung y, làm việc quá sức về trí óc được coi là làm tổn hại đến lá lách, nhưng tôi nhìn thấy là nó cũng làm tổn hại đến thận trong thời kỳ hiện đại; tổn hại lớn hay nhỏ phụ thuộc vào bạn lao động ít quá sức ít hay nhiều”.
Giấc ngủ cũng là một yêu tố quan trọng để duy trì tinh khí. Nghỉ ngơi sẽ nạp lại năng lượng cho cơ thể bạn. Điều này cũng tương tự với việc trí não được ngủ đông hoặc năng lượng của một cái cây được đưa xuống rễ sau khi lá rụng.
Bảo trì sinh mệnh
Sinh sản là chức năng quan trọng của thận trong Trung y. Khả năng sinh sản cho thấy dấu hiệu của tinh khí tốt, nhưng các y học gia thời cổ đại đã đưa ra lời cảnh báo nghiêm khắc về việc lãng phí thứ vật chất quý vốn là nguồn gốc của sinh sản này. Các y thư cổ và thậm chí các câu chuyện trăng hoa thời xưa của Trung Quốc đều cảnh báo mạnh mẽ về sự ham mê quá mức trong tình dục, đặc biệt đối với nam giới.
Trong khi một số nền văn hóa không khuyến khích hành vi như vậy từ quan điểm đạo đức, y thư cổ lại đề cập đến nó vì các lý do rất thực tế.
“Hãy thử suy nghĩ xem, việc sản xuất tinh trùng lấy đi rất nhiều thứ từ cơ thể bạn”. LaGreca nói. “Bạn đang lấy đi dự trữ dinh dưỡng của cơ thể để tạo ra các tinh trùng tốt nhất và khỏe nhất, cho cơ hội sinh sản cao nhất. Xuất tinh nhiều lần hơn khả năng hoạt động của thận sẽ bắt đầu ăn mòn dự trữ trong cơ thể bạn.”
Trung y tin rằng, bằng cách giảm thiểu xuất tinh, người đàn ông có thể bảo quản tinh khí của họ. Đây là lý do tại sao lương y Trương Hoàng thời nhà Minh viết:
“Nếu bạn muốn bảo vệ nguồn gốc của tuổi thọ, không có cách nào tốt hơn là hãy bảo vệ bản thân trước những ham muốn tình dục.”
Chúng ta phải hy sinh tinh khí của cơ thể để tạo ra thế hệ tiếp theo, và các bà mẹ cũng phải hy sinh nhiều thứ của họ khi mang thai. Y học hiện đại thừa nhận rằng phụ nữ cần thêm thời gian nghỉ ngơi và dinh dưỡng khi họ mang thai, nhưng những thầy thuốc Trung y cho rằng các bà mẹ cần thêm vài tháng nghỉ ngơi với chế độ ăn dinh dưỡng đặc biệt sau khi sinh thì mới giúp họ khôi phục được sinh lực dự trữ.
Chăm sóc xương của bạn
Chúng ta ăn để bổ sung năng lượng cho cơ thể, nhưng theo Mary Rogel, một chuyên gia châm cứu và là biên tập viên của tạp chí Y học Phương Đông, chất lượng của tinh khí phụ thuộc vào chất lượng của nguồn thức ăn.
Rogel cho rằng: “Thực phẩm dinh dưỡng, nước sạch, không khí sạch là rất quan trọng để điều trị bệnh thận yếu”
Trong Trung y, sức khỏe bên trong của cơ thể sẽ phản ánh ra bề mặt. Sức khỏe của thận có thể được đánh giá thông qua chất lượng của xương, răng và tóc. Tư thế thẳng, mạnh mẽ, nụ cười tươi sáng và tóc dày là dấu hiệu của tinh khí tốt.
Đây là lý do tại sao khi bồi bổ thận, ưu tiên hàng đầu của Rogel là các thực phẩm chế biến từ xương như canh xương.
“Canh xương cung cấp các chất dinh dưỡng cho xương, sụn và hoạt dịch ở các khớp xương của chúng ta”, Rogel cho biết. Cô cũng cho biết các loại rau lá xanh thẫm cũng cung cấp các vitamin quan trọng và khoáng chất cho sức khỏe của bộ xương. “Hai thứ này giúp hồi phục sức khỏe của thận tốt hơn nhiều so với các loại thực phẩm khác”.
Ngày nay người nói rằng dùng muối nhiều gây bệnh, nhưng cơ thể của chúng ta cần rất nhiều khoáng chất do muối cung cấp.
Muối là một thành phần quan trọng khác trong dinh dưỡng thận trong Trung y. Mặc dù ngày nay người ta nói rằng dùng muối nhiều gây bệnh, tuy nhiên cơ thể chúng ta cần rất nhiều khoáng chất do muối cung cấp. Rogel khuyến cáo mọi người sử dụng các thực phẩm có nhiều muối khoáng có nguồn gốc từ biển như rong biển và muối biển.
Có một số loại thảo mộc được cho là bổ thận, có tác dụng tăng cường tinh khí trong Trung y. Các loại thảo mộc được phân loại là thảo mộc “thích nghi”- adaptogen vì chúng giúp cơ thể thích nghi với stress. Các thảo mộc như nhân sâm, cam thảo và địa hoàn được các nhà nghiên cứu thảo mộc hiện đại đặc biệt sử dụng để hỗ trợ tuyến thượng thận (thảo mộc “thích nghi” adaptogen là một thuật ngữ được sử dụng bởi y học để chỉ một loại thảo mộc tự nhiên giúp tăng sức đề kháng của cơ thể đối với stress, chấn thương, lo lắng và mệt mỏi).
Loại thảo mộc giúp tăng cường tinh khí được Rogel ưa thích sử dụng là nấm dược liệu. Các loại nấm phổ biến ở châu Á như linh chi, nấm hương và nấm maitake và một loại nấm người Mỹ bản địa gọi là Agaricus blazei được Rogel khuyên dùng.
“Tôi khuyên những người đang cảm thấy thiếu năng lượng nên sử dụng nấm. Nấm là nguồn cung cấp năng lượng cho thận tốt nhất”, Rogel nói.
Một đĩa trứng tráng nấm là một khởi đầu tốt, nhưng nếu bạn đang cố gắng khôi phục tinh khí vốn đã cạn kiệt, bạn sẽ cần một thực đơn với nhiều loại nấm hơn. Các loại trà nấm, chiết xuất hoặc bột nấm là lựa chọn tốt nhất để có thể đưa nhiều năng lượng hơn vào cơ thể.