Cứ đến đầu tháng 5 âm lịch, người dân Việt ta lại rục rịch chuẩn bị làm một số món ăn để cúng Tết Đoan Ngọ. Tết Đoan Ngọ là một trong những ngày lễ truyền thống của nhân dân ta với một số nghi thức nhằm diệt trừ sâu bọ để hướng tới một năm sức khỏe dồi dào, không có bệnh tật ghé thăm
Tết Đoan Ngọ trong đời sống người Việt Nam
Do ảnh hưởng của 1000 năm Bắc thuộc cũng như sự giao lưu văn hóa của hai nước láng giềng, nhân dân ta có nhiều phong thục chịu ảnh hưởng của nước bạn Trung Hoa. Một số nghi thức, phong tục có sự kế thừa, một số khi du nhập vào nước ta đã bị biến đổi mạnh mẽ cho phù hợp với phong tục, văn hóa của người Việt Nam.
Trong đó, Tết Đoan Ngọ cũng thể hiện sự chuyển hóa mạnh mẽ ấy. Ở Trung Quốc, ngày 5/5 là ngày người dân gợi nhớ về thuyết Khuất Nguyên với tấm lòng trong sạch, trung nghĩa. Nhưng khi du nhập vào Việt Nam, Tết Đoan Ngọ trở thành ngày giết sâu bọ để diệt trừ những mầm mống gây bệnh cho con người.
Tết Đoan Ngọ trong đời sống của người dân Việt Nam là diệt sâu bọ để bảo vệ sức khỏe
Với quan niệm đó, từ xa xưa, dân Việt ta thực hiện nghi thức giết sâu bọ bằng cách ăn thức ăn, hoa quả, rượu nếp và nhiều món có tính hàn khác vào ngày 5/5 âm lịch. Các loại thực phẩm, trái cây được sử dụng nhiều để “diệt sâu bọ” thường là các món ăn từ gạo nếp, một số loại hoa quả chính vụ như đào, mận, dứa… và quan trọng nhất là rượu nếp.
Theo tục lệ, vào sáng sớm ngày mồng 5, mỗi người ngủ dậy cần súc miệng 3 lần cho sạch sâu bọ, nhất là trẻ con. Sau đó người ta cho trẻ ăn các loại hoa quả, bánh trái đặc trưng của ngày Tết Đoan Ngọ rồi bôi vôi vào thóp đầu, ngực và rốn để giết sâu bọ. Trong khi đó, những người lớn thì uống rượu hòa ít tam thần đơn hoặc bôi phẩm hồng vào thóp đầu, ngực, rốn.
Giữa trưa hôm ấy thì các gia đình sẽ tổ chức cúng gia tiên, khi tới giờ Ngọ thì đi hái lá vì đó là giờ có dương khí tốt nhất trong cả năm. Theo đó, nên hái đủ 100 loại lá trong vườn bất kể lá gì. Người xưa cũng quan niệm rằng, lá cây cỏ thu hái được trong giờ Ngọ rất tốt, có tác dụng chữa bệnh, nhất là các chứng ngoại cảm, khí hư nên sẽ được phơi khô để sau đó uống dần trong năm.
Do đó, lễ cúng gia tiên vào buổi trưa ngày Tết Đoan Ngọ cũng rất được mọi gia đình chú trọng.
Chuẩn bị cỗ cúng Tết Đoan Ngọ
Sau đây là cách chuẩn bị mâm cúng Tết Đoan Ngọ hợp lý nhất để các gia đình có được may mắn khi dâng lên tổ tiên những món dân dã để mong được phù hộ về sức khỏe.
Các vật phẩm, món ăn cần chuẩn bị bao gồm:
– Rượu nếp
– Bánh tro, chè trôi nước
– Các loại hoa quả: mận, vải, chuối, dứa, xoài (hoặc 5 loại bất kì các gia đình tùy chọn)
– Hương, hoa, vàng mã
– Nước
Một số món ăn quen thuộc được chuẩn bị để cúng Tết Đoan Ngọ
Văn khấn Tết Đoan Ngọ chuẩn nhất
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.
Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển tỷ, chư vị Hương linh (nếu bố, mẹ còn sống thì thay bằng Tổ khảo, Tổ Tỷ)
Tín chủ chúng con là:………… Ngụ tại:…………………………..
Hôm nay là ngày Đoan Ngọ, chúng con sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, hoa đăng, trà quả dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng, Chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long Mạch, Tài thần, cúi xin các Ngài giáng lâm trước án chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ…………………, cúi xin các vị thương xót con cháu chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ tại nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng, độ cho chúng con thân cung khang thái, bản mệnh bình an. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng bình an thịnh vượng.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Thường cúng Tết Đoan Ngọ vào chính Ngọ ngày mùng 5/5 âm lịch
Trên đây là cách cúng Tết Đoan Ngọ chuẩn nhất, phù hợp với phong tục truyền thống của người dân Việt Nam vừa đơn giản, phù hợp với cả những người hiện đại rất bận rộn với công việc hiện nay.