Phật dạy trong cuộc sống có 6 điều con người tuyệt đối đừng bao giờ phạm phải, nếu không sẽ hối hận không kịp.
1. Không sát hại
Trọng tâm của giới không sát hại là không giết người. Cho nên giết người là tội nặng, giết các loại động vật khác là tội nhẹ. Chúng sinh cố nhiên là nhất loại bình đẳng như nhau. Nhưng chỉ có loài người là có thể gây nghiệp ác (còn gọi là “hắc nghiệp” – nghiệp đen) mà bị đọa xuống làm quỷ hoặc xuống địa ngục.
Chính Đức Phật luôn dạy chúng ta tránh tước đoạt mạng sống. Chính xác, hành động này được hiểu như là tấn công bất cứ sinh vật nào, bằng vũ khí hay sức mạnh cơ bắp. Giới luật đầu tiên trong Ngũ giới bao gồm cả việc giết người và thú. Theo Đức Phật, giết người là một hành động hủy diệt sự sống. Không thể chối cãi điều đó. Đức Phật không bao giờ cho phép cá nhân hay tập thể sát hại kẻ khác.
2. Không lấy của không cho
Thực sự, hình thái “lấy của không cho” rất thịnh hành trong xã hội. Chẳng hạn người giúp việc ăn cắp tiền hoặc lấy đồ đạc của gia chủ. Vợ dối gạt chồng để đoạt lấy gia tài.
Các băng đảng cướp bóc thôn làng và thị thành. Nhà buôn lường gạt khách hàng, thổ phỉ chặn đường cướp khách vãng lai, những kẻ muốn mau giàu nhận hối lộ. Rõ ràng là tất cả các hình thức chiếm đoạt sai trái như thế đều bao gồm trong những điều không nên làm.
3. Tuyệt đối không dâm tà
Dâm tà là bản chất sinh tồn của muôn loài động vật và thực vật. Cho nên từ động vật nhỏ nhất, cho đến loài động vật thông minh nhất như loài người đều không thoát khỏi uy lực của dâm tà. Ðối với đạo Phật, dâm tà là con đường bất tịnh, uế trược, nhiều khổ đau, và đó là con đường mãi mãi tiếp tục luân hồi.
Cho dù người có học thức cao, có trở thành những nhà bác học, những nhà khoa học vĩ đại, v.v… cũng không thoát khỏi hành động dâm tà. Đức Phật nhìn nhận rằng tính dục là một bản năng mạnh mẽ nơi con người.
Ngài bảo cả đàn ông lẫn đàn bà đều chỉ thấy sắc, thinh, hương, hoặc xúc chạm của người mình yêu thích là hấp dẫn hơn cả. Bản năng thỏa mãn tình dục của con người quá mạnh mẽ, nên Đức Phật ban những lời khuyên để hàng đệ tử tại gia có thể kiềm chế dục vọng của họ.
4. Tránh nói dối
Đức Phật khuyên con người tránh nói lời không thật với ý định lừa đảo. “Ý đồ xấu” là điều then chốt cần tránh của giới này. Chúng ta cần phải quán sát ý nghĩ của mình để tìm ra động cơ ở phía sau việc nói sai sự thật. Nếu động cơ là để được lợi mình một cách không công bằng hoặc để gây tai hại, thì đó là nói lời gian dối.
5. Tránh nói lời phù phiếm
Đức Phật khuyên chúng ta tập “tránh nói chuyện phù phiếm” trong cuộc sống, theo Đức Phật có sáu loại đối thoại bị liệt kê là chuyện phù phiếm đó là nói không đúng thời, nói dối hoặc ba hoa, nói lời vô ích, nói lời xúi giục, những lời nói hời hợt.
6. Tránh nói lời chia rẽ
Chính việc nói dối tạo sự chia rẽ giữa mọi người, Đức Phật nhận định rằng “nói với đàng kia chuyện mình nghe được ở đây, và nói ở đây chuyện mình nghe được ở đàng kia” là đặc tính của lời nói gây ra chia rẽ giữa mọi người.
(tt)